Cụm di tích gồm các công trình: Đình, Đền, Chùa được xây dựng từ cuối thế kỷ XIX, có kiến trúc với các mảng trạm khắc độc đáo.
Đình là công trình kiến trúc mang đậm phong cách nghệ thuật thời Nguyễn trong cùng một khuôn viên cụm di tích chùa, đình, đền của làng. Đình quay hướng Tây Nam, phía trước là dòng Châu Giang. Bố cục mặt bằng Đình Tầu Giang hình chữ đinh gồm tiền đường 5 gian, hậu cung 3 gian. Tiền đường gồm 5 gian rộng, có chiều dài 15,5m; rộng 5,7m thiết kế kiểu tường hồi bít đốc. Hậu cung gồm 3 gian rộng, chiều dài 7,57m; rộng 5,27m.
Quang cảnh phía trước đình Tầu Giang
Đền là công trình kiến trúc cổ truyền tọa lạc ở vị trí phía nam của Đình, Đền quay hướng Tây Nam, mặt chính diện Đền nhìn về dòng Châu Giang. Công trình chính bố cục mặt bằng hình chữ đinh, gồm tiền đường 3 gian; hậu cung 1 gian. Tiền đường dài 7,64m, rộng 5,26m xây bít đốc giật cấp, kiến trúc mang phong cách thời Nguyễn, hậu cung dài 3,24m, rộng 0,3m. Tổng thể công trình được liên kết giao mái với tiền đường tạo thành một công trình kiến trúc liên hoàn khép kín.
Cùng nằm trong khuôn viên cụm di tích, chùa Tầu Giang là một công trình kiến trúc độc đáo, ngôi chùa được xây dựng ở vị trí phía Bắc của đình, sát với đường trục chính của làng. Chính diện chùa quay hướng Tây nhìn ra sông Châu Giang. Phía trước của chùa là lầu Quan âm, lầu được xây theo kiểu lục giác với 6 cột tròn, mái theo kiểu chồng diêm 2 tầng 12 mái. Lầu Quan âm tọa lạc trên hồ nước tròn có cầu bắc qua, chính giữa lầu đặt tượng Phật bà Quan âm Bạch y, tượng Quan âm tạc đứng, cao 1,7m. Chùa Tầu Giang là một công trình kiến trúc có thiết kế độc đáo so với các di tích khác trong huyện. Bố cục mặt bằng chùa là một tòa nhà nằm dọc gồm 3 gian 1 chái, xây dựng theo kiểu tiền đao, hậu đốc. Mặt trước của chùa là hệ thống cửa bức bàn gồm 3 ô, ô chính giữa rộng có 4 cánh, hai ô bên 2 cánh.
Đình Tầu Giang thờ 3 vị: Cao Sơn Đại Vương, Đức Chính Đại Vương và Hoàng Đệ Câu Mang Đại Vương. Ba vị đều là tướng thời Hùng Vương có công đánh đuổi giặc ngoại xâm, đem lại thái bình cho đất nước quê hương. Đền thờ Từ Nhân Công chúa. Chùa thờ Phật và nhiều nhân vật liên quan đến Phật giáo.
Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp là địa phương nằm ven sông Châu Giang, mái đình, đền, ngôi chùa Tầu Giang là một căn cứ du kích ngầm quan trọng, là trạm trung chuyển cán bộ thương binh của ta từ vùng tự do Liên khu III tới tả ngạn sông Hồng, nên địa phương đã bị giặc Pháp càn quét nặng nề. Từ những ngày đầu kháng chiến, cụm di tích đã trở thành trạm trung chuyển, sơ cứu thương binh từ Nam Định theo dọc sông Châu Giang về Vĩnh Trụ để chữa trị. Đồng thời còn là nơi đưa tiễn hàng trăm thanh niên địa phương lên đường nhập ngũ. Đình cũng là nơi tổ chức nhiều hoạt động văn nghệ, thể thao như hát chèo, tuồng cổ, chầu văn, trong những ngày lễ hội tổ chức các trò chơi như đấu vật, cờ người, bơi chải...
Không gian thờ tự bên trong chùa Tầu Giang
Ngoài những giá trị về kiến trúc, điêu khắc thì đình, đền, chùa Tầu Giang còn lưu giữ được nhiều đồ thờ, hiện vật quý hiếm mang phong cách nghệ thuật thời Hậu Lê và Nguyễn gồm nhiều loại chất liệu như: đồng, sành, sứ, gỗ... Tiêu biểu nhất phải kể đến là các hoành phi, câu đối, sắc phong, cửa võng, ngai, tráp quả, bát hương, chân nến... Lưu giữ tại chùa là hệ thống tượng thờ, chuông khánh cổ.
Hàng năm tại cụm di tích thường tổ chức những đợt sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng và tôn giáo cộng đồng gắn liền với các hoạt động vui chơi dân gian. Việc tổ chức lễ hội hằng năm để tưởng nhớ tới công lao của các vị Thần, Phật và Thành hoàng làng được thờ để kỷ niệm, tri ân nhân dịp đản sinh, hóa nhật đó là một truyền thống tốt đẹp mà ở thôn Tầu Giang từ lâu lệ làng đã đề ra, quy định những kỳ đại lệ, tiểu lệ sau: (tính theo âm lịch):
Tại Đình:
- Lễ đầu xuân: Ngày mồng 4 tháng Giêng (tổ chức bơi thuyền trải đầu xuân).
- Lễ Thượng điền: Ngày 10 tháng 2.
- Lễ Kỳ an: Ngày rằm tháng 4.
- Tết Đoan Ngọ: Ngày mồng 5 tháng 5.
- Lễ Khánh hạ: Ngày 10 tháng 6.
- Ngày hóa Câu Mang: Ngày 20 tháng 6. Ngày làng vào đám để tri ân, tưởng niệm ngày mất của Ngài Câu Mang (lễ chính).
- Ngày sinh Câu Mang: Ngày mồng 8 tháng 8.
- Ngày đồng sinh của hai ngài Cao Sơn, Đức Chính: Ngày 10 tháng 11. Ngày làng vào đám để kỷ niệm ngày sinh của hai ngài.
- Ngày đồng hóa của hai ngài Cao Sơn, Đức Chính: Ngày 10 tháng 10 (lễ chính).
Tại Đền:
- Ngày hóa Từ Nhân công chúa: Ngày 10 tháng 12.
Tại Chùa:
Hàng năm vào các ngày sóc, ngày vọng; ngày mồng 5 tháng giêng âm lịch; ngày Phật đản 15 tháng 4; ngày tết Vu Lan 15 tháng 7 âm lịch, dân làng, sư trụ trì và quý phật tử thường tổ chức tụng kinh niệm phật và làm cỗ chay để lễ Phật và cầu bình an cho dân làng.
