Làng Nội Kiếu được sáp nhập từ thôn Nội và thôn Kiếu, đều thờ Đức Thánh Rộng Công. Vào ngày mùng 10 tháng Giêng - ngày sinh của Đức Thánh Rộng Công, hội làng Nội Kiếu được tổ chức ở cả hai ngôi đình.
Theo những tư liệu lịch sử còn được lưu giữ, cha của Đức Thánh là người Quảng Ninh, tên là Lê Công Thông về khu Nội, xã Ngu Nhuế, Tổng Ngu Nhuế, huyện Nam Sang (nay là thôn Nội Kiếu, xã Đức Lý) làm nghề dạy học và bốc thuốc cứu người. Ở khu Nội ông Lê Công Thông kết duyên với bà Phạm Thị Thành (còn gọi là Thái Bà) - người thôn Nội. Là người nhân từ đạo đức ngoài dạy học và bốc thuốc chữa bệnh cho dân, ông Lê Công Thông còn có công huy động nhân lực, vật lực tu sửa ngôi chùa Phúc Khánh của làng. Vì vậy, ông được người dân yêu mến, tin tưởng cử làm trụ trì chùa Phúc Khánh. Một hôm lên gác thỉnh chuông cầu Phật bỗng có một đóa hoa sen từ trên trời rơi xuống, có một người đội mũ cánh chuồn, tay cầm tích trượng nói: Nhà ngươi là người có phúc, có đức ta được vương Phật cử vào làm con nhà người. Sau đó bà Thái Bà mang thai. Đủ 9 tháng 10 ngày, vào giờ Thìn ngày mùng 10 tháng Giêng năm Đinh Mùi, Thái Bà đi từ làng qua chùa Phúc Khánh, tới khu đất đầu làng bỗng không đi được nữa. Lúc đó có mây ngũ sắc quấn quanh, bầu trời sáng rực, sấm chớp ầm ầm. Sau đó trời tối đen như mực, Thái Bà trở dạ hạ sinh Đức Thánh. Khi Đức Thánh vừa được hạ sinh từ trên trời có một dòng nước chảy xuống tắm rửa cho Ngài.
Lễ rước kiệu thánh. Ảnh: Văn Phúc
Bí thư Chi bộ thôn Nội Kiếu ôn lại truyền thống hội làng. Ảnh: Văn Phúc
Đức Thánh Rộng Công được cha mẹ nuôi dạy, cho ăn học thành tài. Là người thông minh, tài giỏi, học một hiểu mười, văn võ toàn tài, năm 22 tuổi Ngài thi đỗ Nhất cử khôi nguyên được vua mời dự thiết triều bàn việc quốc sự. Khi cùng cha mẹ vinh quy bái tổ về làng được đức vua ban câu “Tử phụ hoàng ân, toàn gia thiên lộc". Làng Nội thời đó cũng được thừa hưởng lộc, dân làng làm ăn thuận lợi, nhân dân được miễn trừ sưu thuế... Học rộng, tài cao, thi cử đỗ đạt, Đức Thánh Rộng Công từng được cử làm Tể tướng rồi làm quan xử án, làm quan cai quản tỉnh Bắc Giang, Hải Dương, Thanh Hóa. Ở đâu ngài cũng đem lại công bằng cho dân, được nhân dân tôn kính và biết ơn. Khi đất nước có giặc ngoại xâm, Đức Thánh đã góp công đánh thắng giặc Ân. Cuối đời Hùng Duệ Vương, quân Thục xâm lược nước ta. Đức ngài cùng Tản Viên Sơn Thánh cầm quân đánh tan quân Thục. Trên đường trở về đến động Phong Loan (Đà Bắc, Hòa Bình) ngài dừng binh và thác tại đây vào ngày 15/11 (âm lịch). Ngài hóa bay lên trời, tại nơi ngài thác mối đất xông thành một ngôi mộ lớn. Được tin Đức Thánh hóa, nhà vua thương tiếc ra chiếu chỉ phong cho Ngài là Thượng Đẳng Phúc Thần, ra chiếu thôn Nội và thôn Kiếu cùng 62 nơi khác lập đình thờ tự Ngài mãi mãi.
Trong không khí vui vẻ, phấn khởi của ngày hội làng được tổ chức đúng dịp đầu xuân năm mới, buổi tối ngày mồng 9, Làng tổ chức giao lưu văn nghệ, trao quà khuyến học cho các cháu có thành tích học tập tốt.
Hội làng mở dịp đầu Xuân góp phần quan trọng động viên, khích lệ toàn thể nhân dân bước vào năm mới với khí thế thi đua sôi nổi trong thực hiện các phong trào thi đua yêu nước; cùng đoàn kết đồng lòng giữ vững danh hiệu “Làng văn hóa", làng văn hóa tiêu biểu; cầu may, cầu an, cầu phúc cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt... tiếp tục chung sức xây dựng quê hương ngày thêm giàu mạnh.
